Jodłówka Tuchowska

Poczet parafii św. Michała Archanioła

Wieś Jodłówka Tuchowska (obecnie ok. 1400 mieszkańców) położona jest u stóp pasma Brzanki na Pogórzu Ciężkowickim. Pola i zabudowania wsi zajmują dno doliny rzeczki Rostówka oraz okalające ją zbocza. Czyste powietrze oraz dzika przyroda przyciągają tu turystów i pragnących uciec chociaż na chwilę od zgiełku świata. Chętnie odwiedzają oni Brzankę, najwyższą okoliczną górę (536 metrów n.p.m.), na której szczyt wiodą łatwe szlaki turystyczne.

Parafia pw. św. Michała Archanioła funkcjonuje tu od roku 1840, ale rolę świątyni odgrywała początkowo drewniana kapliczka poświęcona Wodzowi Anielskiemu, dobudowana do dawnej latarni lądowej przy biegnącym w pobliżu szlaku handlowym. Parafię w Jodłówce wydzielono z parafii Rzepiennik Biskupi, a erekcji dokonał biskup przemyski Franciszek Ksawery Wierzchleyski.

Kościół z prawdziwego zdarzenia zbudowano w centrum wsi w roku 1871, a fundatorem był ówczesny właściciel Jodłówki i miejscowy karczmarz Mendel Kalba. Wystawił on chrześcijańską świątynię mimo żydowskiego pochodzenia, ponieważ warunek taki znalazł się w umowie kupna miejscowości.

Miejscowy kościół to budowla drewniana, o konstrukcji słupowo-zrębowej, dobrze oszalowana, jednonawowa. Wielobocznie zamknięte prezbiterium i przestronniejsza znacznie nawa przykryte są dachem blaszanym i zwieńczonym filigranową wieżyczką na sygnaturkę. Do nawy przylegają dwie kruchty.

Wnętrze świątyni pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Ołtarz główny z obrazem św. Michała Archanioła zabijającego smoka wykonał ceniony wówczas malarz lwowski Julian Kruczkowski (1905) lub, według innych źródeł, ks. Ignacy Ziemba (1890). Wyposażenia dopełniają: piękna kamienna chrzcielnica, konfesjonał z przełomu XVIII i XIX wieku, cztery witraże wykonane w cenionym do dzisiaj Zakładzie Witraży Żeleńskiego w Krakowie (projekt Stefana Matejki). Polichromia na stropie ze scenami figuralnymi namalowana została przez Amalię Rzepkę.

W roku 1909 kościół został powiększony poprzez przedłużenie nawy, a jego dach pokryto blachą. W latach 2003-2014 miał miejsce remont generalny całej świątyni – zarówno wyposażenia, jak i otoczenia zewnętrznego, toteż obecnie prezentuje się ona znakomicie. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z muru kamiennego z dwoma bramkami. Obok znajduje się wolnostojąca murowana dzwonnica arkadowa, wystawiona w latach 1873-1878.

Jodłówka Tuchowska: dawna latarnia lądowa

Drugim najcenniejszym zabytkiem Jodłówki jest wspomniana latarnia lądowa z XVI w., od roku 1871 służąca jako kapliczka słupowa. Jej wysokość wynosi 6 metrów. Jest to zabytek bezprecedensowy, jedyny tak dobrze zachowany tego typu obiekt w Polsce.

Latarnia-kolumna zakończona jest zadaszeniem, gdzie umieszczona była rozpalana po zmierzchu latarnia. Według miejscowych przekazów pełniła ona funkcję drogowskazu dla wozów kupieckich zmierzających z Biecza do Krakowa oraz na Węgry, tudzież służyła innym podróżnym (np. pielgrzymom do pobliskiego sanktuarium w Tuchowie).

W roku 1840, po trzech wiekach służby, latarnia zmieniła swoje przeznaczenie. Od strony północnej dobudowano do niej drewnianą kaplicę z dzwonnicą, a latarnia stała się wieżyczką niewielkiego kościoła św. Michała Archanioła. Z jej szczytu zdjęto lampion, a na jego miejsce wstawiono wizerunek Chrystusa Frasobliwego.

Kiedy w roku 1871 powstał nowy kościół, stara kapliczka została rozebrana i pozostała po niej samotna kolumna. W ostatniej dekadzie XX wieku parafianie posiadający świadomość wysokich walorów zabytkowych obiektu, sfinansowali poświęcone mu prace konserwatorskie: wzmocnienie fundamentów oraz odnowienie wszystkich trzech kondygnacji. Miejscowy artysta rzeźbiarz, Konstanty Wabno, wykonał nową kamienną figurę – Chrystusa Miłosiernego – oraz nowe zadaszenie. Odnowiona kaplica – dawna latarnia – poświęcona została w roku 1992. Obecnie, upiększona towarzystwem okazałej wielowiekowej lipy, budzi ona powszechny podziw.

Herbert Oleschko

Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „Któż jak Bóg” (4/2022)