Poczet parafii św. Michała Archanioła
Parafia w Kańczudze pod Przeworskiem została erygowana ok. 1370 roku. Słowo „kańczuga” wywodzi się od tureckiego kamcze (bicz). Mniej popularna jest XIX-wieczna etymologia ks. Jana Kudły, który pisał, że nazwa miasta pochodzi od tatarskiego słowa kolczuga.
Osada znajdowała się na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych na Węgry i Ruś. Założycielem miasta był Otton z Pilczy, a prawa miejskie Kańczuga otrzymała w roku 1440, z rąk króla Władysława Jagiełły. Kolejnymi właścicielami miasta były rody Pileckich, Odrowążów, Kostków, Ostrogskich, Lubomirskich i Sanguszków. Lata świetności przypadły na okres do końca XV wieku, mieszkało tu wtedy 3000 osób, a miasto słynęło z wyrobów drucianych. Później nastąpiło pasmo nieszczęść: najazd wołoski w 1498 roku, kilka najazdów tatarskich, pożary, a w konsekwencji upadek miasta.



Pierwsze dwie świątynie Kańczugi nosiły wezwanie Ducha Świętego. Istniejący obecnie budynek kościelny wzniesiono w latach 1609-1611 i otrzymał on wezwanie św. Michała Archanioła. W roku 1612 dobudowano kaplicę św. Anny (fundacja Anny Ostrogskiej), około 1660 roku kaplicę Matki Boskiej. W latach 1924-1928 przebudowano elewację, dodano kruchtę i wieżę. We wnętrzu ocalała część wyposażenia barokowego. Najcenniejszym zabytkiem jest piękny obraz św. Michała Archanioła w ołtarzu głównym.
Wódz anielski cieszy się tu wielkim kultem, świadczy o tym chociażby częste nadawanie imienia Michał na chrztach. Doroczny tradycyjny odpust 29 września (zawsze poprzedzany uroczystym triduum) cieszy się licznym uczestnictwem wiernych.
Zainteresowanym polecam monografię Jerzego Motylewicza Dzieje Kańczugi (1984).
Herbert Oleschko
Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „Któż jak Bóg” (5/2012)