Jak wygląda anioł? Na tak zadane pytanie chciałoby się odpowiedzieć – anioł nie wygląda, ponieważ jest duchem. A jeśli już się ukazuje, czyni to tylko po to, aby jego rozmówcy łatwiej było się z nim komunikować. Wielu artystów zdecydowało się więc przedstawić aniołów wykorzystując symbole, które w ikonografii w sposób umowny oddają ich cechy. Postaramy się przybliżyć znaczenie niektórych z nich, aby bliżej poznać świat Bożych posłańców.
Przedstawienie aniołów bez szat jest symbolem ich czystości i niewinności, a wraz z brakiem obuwia wskazuje na brak przywiązania do rzeczywistości materialnej. Nagość symbolizuje także piękno duchowe i moralne.
Jeśli jednak Aniołowie otrzymują szaty, najczęściej są one koloru białego, jak widzimy to m.in. w opisach anielskich objawień w Nowym Testamencie (por. Mt 28, 3; Mk 16, 5; Dz 1, 10). Kolor biały wskazuje na ich niebiańskie pochodzenie. Ze względu na fakt, że białe światło rozszczepia się na wszystkie kolory, to biały kolor szat symbolizuje także doskonałość.
Z kolei czerwony kolor wraz z niebieskim są wykorzystywane w ikonografii do podkreślenia boskiego pochodzenia przedstawianych postaci. Czerwień symbolizuje płomień miłości i nawiązuje do Ducha Świętego, stąd użycie tego koloru w anielskich artystycznych wyobrażeniach wskazuje na duchową naturę. aniołów
Kolory ich szat kształtowały się na przestrzeni wieków, pozostając zależnymi od epok i szkół malarskich. Przedstawienia aniołów z Rawenny (mozaiki z VI i VII w.) ustaliły pewien kanon kolorystyczny dla szat dwóch archaniołów, mianowicie św. Gabriela i św. Michała. Archanioł Gabriel otrzymał szaty czerwone, a Archanioł Michał niebieskie. Ten pierwszy, przywoływany z reguły w ewangelicznej scenie zwiastowania (por. Łk 1, 26-38), swoim czerwonym kolorem szat symbolizuje narodziny, żywotność i ogień. Z kolei niebieski kolor szat Archanioła Michała w apokaliptycznych scenach Sądu Ostatecznego symbolizuje śmierć i chłód zimy. Co ciekawe w przypadku okryć wierzchnich (płaszczów) kolory powyższe bywają u tych dwóch archaniołów odwrócone.
Także w wyobrażeniach chórów anielskich wykorzystywane są różne kolory szat. Służą one jako element wskazujący na przynależność do tego czy innego chóru. I tak, w czerwony kolor szat najczęściej są przyodziewani serafini. W błękitny natomiast cherubini. Także błękitne płomienie, które im towarzyszą, posiadają znaczenie symboliczne, wskazując na wiedzę aniołów z tego chóru. W purpurowy kolor szat odziani są aniołowie chóru Tronów. Z kolei chór Panowań nosi szaty niebieskie lub purpurowe, a chór Zwierzchności jest przyodziany w płaszcze zielone.
Należy przy tym podkreślić, że szaty i ich kolory, to tylko jeden z atrybutów. W anielskich rękach artyści umieszczali nierzadko przedmioty bądź narzędzia, którymi niebiańskie duchy się posługują. Ponadto niektórzy aniołowie posiadają różne ozdoby, jako dodatkowy element ich ubioru. Ale o tym będziemy mówić już w kolejnych numerach naszego pisma.
Dorota Szumotalska
konsultacja merytoryczna:
ks. Henryk Skoczylas CSMA
Artykuł ukazał się w marcowo-kwietniowym numerze „Któż jak Bóg” 2-2018. Zapraszamy do lektury!
