Zubrzyca Górna

Poczet parafii św. Michała Archanioła

Zubrzyca Górna to duża wieś (około 3 tys. mieszkańców) położona u stóp Babiej Góry, ikony regionu. Osada została założona w XVI wieku przez wędrujących po Karpatach Wołochów oraz polskich chłopów z okolicznych terenów (Kalwaria, Żywiec).

Zubrzyca historycznie związana jest z Orawą i od średniowiecza wchodziła w orbitę wpływów węgierskich. Obecnie parafia należy do diecezji krakowskiej. Znajduje się tu ceniony skansen kultury ludowej, tzw. Orawski Park Etnograficzny (warsztaty rękodzielnicze i chałupy z XVIII-XIX wieku).

W XVII wieku mieszkańcy Zubrzycy, przeważnie katolicy, byli usilnie namawiani przez luterańskich zarządców Zamku Orawskiego do konwersji na protestantyzm. W tym kontekście można rozpatrywać impuls do założenia niezależnej parafii, w dodatku z patronem św. Michałem Archaniołem.

Pomysłodawcą i fundatorem kościoła był sołtys Zubrzycy Górnej, Stanisław Moniak. To on  doprowadził do zbudowania świątyni (1714). Prawdopodobnie w sierpniu 1715 doszło do jej konsekracji przez wizytującego Orawę bpa Łukasza Natalisa. Przez pół wieku kościół ten funkcjonował jako filialny przy parafii w Podwilku, potem uzyskał status samodzielnej parafii. Świątynia ufundowana przez Moniaka była budowlą drewnianą.

W roku 1839 rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła (w stylu tzw. józefińskim), który istnieje do dzisiaj. Jego poświęcenia dokonano 29 września 1841. W nowej świątyni w centralnym miejscu znajduje się figura św. Michała Archanioła. Została ona wykonana przez snycerzy tyrolskich (1910).

Postać św. Michała znajdziemy również na posadowionym niedaleko kościoła pomniku z interesującym unikalnym wyobrażeniem koronacji Najświętszej Marii Panny przez Trójcę Świętą. Pomnik powstał w roku 1891, a fundatorami byli Jan i Ignacy Dziurczakowie-Brzezowiccy, którzy za chlebem wyemigrowali z Orawy do Ameryki. Obelisk jest trzyczęściowy – w części środkowej znajduje się płaskorzeźba św. Michała (od frontu). Na słupie zaś wspomniana koronacja Maryi przez Trójcę Świętą i Matka Boża w pozycji klęczącej. Pomnik powstał w warsztacie kamieniarskim w Orawskim Białym Potoku.

Podobizna św. Michała znajduje się też na obecnym herbie Zubrzycy Górnej, który powstał na podstawie dawnych pieczęci parafialnych.

Herbert Oleschko

Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „Któż jak Bóg” (4/2018)